Safra Kesesi :
Safra kesesi karnýn sað üst tarafýnda bulunan ve karaciðerin altýnda yerleþmiþ armut þeklinde bir organdýr. Karaciðerde yapýlan safra, barsaða geçmeden önce safra kesesine gelerek burada birikir ve konsantre hale gelir. Yemek sonrasýnda safra kesesi kasýlarak içindeki safranýn safra yollarý vasýtasýyla barsaða akmasý saðlanýr. Safra, barsakta yaðlarýn sindirimi ve emilimi için gereklidir.
Safra yollarý ve komþu organlarýn anatomisi
SAFRA KESESÝ TAÞLARI NASIL OLUÞUR?
Karaciðerde yapýlan safra, su, safra tuzlarý, kolesterol, fosfolipidler (lesitin) ve sarý renkli bir pigment olan biluribinden oluþmuþtur. Safra, safra kesesi içinde beklediðinde suyunun emilmesi sonucunda daha koyu ve konsantre hale gelir. Bu koyulaþma sýrasýnda safra içindeki maddelerin oranlarýndaki deðiþime baðlý olarak bazý insanlarda kolesterol veya pigment kristalleri meydana gelir. Bu kristalleþmenin giderek artan miktarda olmasý sonucunda kristaller bir araya gelerek safra taþlarý oluþmaya baþlar
SAFRA TAÞI KÝMLERDE OLUÞUR?
Batý toplumunda orta yaþlý, beyaz tenli, obez ve çok doðum yapmýþ kadýnlarda safra taþýnýn daha sýk görüldüðüne inanýlýr 60 yaþ üzerindeki insanlarýn yaklaþýk 1/3 inde safra kesesinde taþ veya çamur saptanmaktadýr. Gebelik sýrasýnda safra kesesinde safra çamuru oluþumu sýk görülürsede gebelik sonrasýnda bunlarýn çoðu kendiliðinden kaybolmaktadýr. Hýzlý kilo vermek bazý insanlarda safra kesesi taþý oluþumuna yol açabilmektedir Pratikte safra kesesi taþlarýnýn her yaþta ve her cinste görülebileceði unutulmamalýdýr.
SAFRA KESESÝ TAÞININ BELÝRTÝLERÝ NELERDÝR?
Safra kesesi taþý olan hastalarýn büyük bir çoðunluðunda (%80) taþa ait olabilecek bir bulgu yoktur. Fakat safra kesesi taþý saptanan hastalar izlemeye alýndýðýnda zamanla bu hastalarýn yarýsýnýn semptomatik hale geldikleri bilinmektedir. Safra kesesi taþlarý aþaðýdaki belirtileri oluþturabilir;
Aðrý: Karýn üst-orta ve/veya üst sað tarafýnda kaburgalarýn altýnda hissedilen, giderek þiddetlenen, omuza ve sýrta yayýlabilen, bulantý ve kusma ile birlikte olabilen bir aðrý þeklinde hissedilir
Safra kesesi iltihabý ( Ýnflamasyon-yangý): Bazen taþlar safra kesesinde iltihaplanmaya sebep olabilir ve bu durum safra kesesi bölgesinde künt ve dolgunluk þeklinde hissedilen hafif veya orta þiddetteki bir aðrýdan, bulantý kusma, üþüme, titreme ve ateþle birlikte olabilen þiddetli aðrýya kadar deðiþebilen bir tablo oluþturabilir. Bu tablo akut kolesistit olarak bilinir ve ciddi bir durumdur.
Sarýlýk: Safra taþlarý safra yollarýna düþtüklerinde safranýn barsaða akmasýný engelleyerek göz aklarýnda ve deride sararmaya, idrar renginde koyulaþmaya ve dýþký renginde açýlmaya sebep olabilir (sarý- kirli koyu beyaz renkte dýþkýlama). Bu durum týkanma sarýlýðý olarak adlandýrýlýr ve barsaða akamayan safra içindeki bilirubin adlý pigmentin kana karýþarak kan seviyesinin yükselmesine ve idrarda fazla miktarda atýlmasýna baðlýdýr.
Pankreatit: Safra taþlarý safra yollarýna düþtüðünde safra kanalý ile birlikte pankreas kanalýnda da týkanmaya yol açarak akut pankreatite sebep olabilir (Anatomik þekilde safra ve pankreas kanallarýnýn iliþkisine bakýnýz). Akut pankreatitte karnýn orta ve üst kýsýmlarýnda hissedilen ve kuþak tarzýnda yanlara yayýlarak sýrta yayýlabilen þiddetli aðrý ile birlikte hastanýn genel durumu hýzla bozulur. Hastanýn hastaneye yatýrýlarak izlenmesi ve tedavi edilmesi gerekir ve tedavi edilmediðinde ölümcül olabilir.
Diðer belirtiler: Safra taþlarý yukarýda anlatýlan bulgular dýþýnda bazen karýnda þiþkinlik, gaz, hazýmsýzlýk, bulantý ve yaðlý yemeklerden sonra oluþan bir rahatsýzlýk hissi þeklinde daha hafif belirtiler oluþturabilir.
TEÞHÝS
Teþhis, hastanýn þikayetlerini dinleyen ve beden muayenesini yapan hekimin þüphelenmesi üzerine bazý görüntüleme yöntemlerinin uygulanmasý ile koyulur. Ultrasonografi safra kesesi taþlarýnýn teþhisinde kullanýlan en etkin görüntüleme yöntemidir. Ýyi bir ultrasonografi ile safra kesesinde taþ veya çamur olup olmadýðý %100 e yakýn bir doðrulukla anlaþýlabilir. Doktorunuz bazý durumlarda ultrasonografi yanýnda safra kesesinin çalýþmasýný inceleyen baþka tetkiklerin yapýlmasýný da isteyebilir. Safra kesesinin iltihaplandýðý (akut kolesistit) ve safra taþlarýnýn safra yollarýna düþtüðünden þüphelenildiði durumlarda bilgisayarlý batýn tomografisi (BT) ve / veya Manyetik Rezonans inceleme (MR) tanýda yardýmcý olmasý amacýyla kullanýlabilecek diðer radyolojik incelemelerdir.
Ultrasonografide safra kesesinde taþlar
TEDAVÝ
Safra kesesi taþý olan hastalarýn büyük bir çoðunluðunda herhangi bir belirti oluþmadýðýndan hastalarýn belirli aralýklarla izlenmesi tavsiye edilir.
safra kesesi taþý saptanan bir kiþinin özel bir diyet uygulamasýne gerek yoktur. Diyabetik hastalarda ve porselen safra kesesi olanlarda herhangi bir bulgu ortaya çýkmadan elektif þartlarda cerrahi giriþimle safra kesesinin çýkarýlmasý (kolesistektomi) önerilir. Semptomatik hale gelen hastalarda tavsiye edilecek tedavi yöntemi laparoskopik kolesistektomidir (Karýn duvarýna büyük bir kesi yapýlmadan açýlan birkaç adet delik ve videoendoskopik görüntüleme vasýtasýyla safra kesesinin çýkarýlmasý iþlemi). Bu yöntemle hastanede kalma süresi kýsalmakta ve hasta operasyondan sonraki 24-48 saat içinde evine gönderilebilmektedir
Etiketler : Safra Kesesi Hastalýðý
